Κυριακή 6 Οκτωβρίου 2013

Φ.Α.Π.: Εφαρμόζεται πρακτικά ή όχι ο μειωμένος συντελεστής σε αυθαίρετα κτίσματα; Ιδού η απορία.

Φ.Α.Π.: Εφαρμόζεται πρακτικά ή όχι ο μειωμένος συντελεστής σε αυθαίρετα κτίσματα; Ιδού η απορία...



Ξεκινώντας την μικρή αυτή ανάλυση, θα δανειστούμε τη φράση ενός μεγάλου Αμερικανού πολιτικού που είχε πει το εξής: «Ένα λάθος γίνεται σφάλμα μόνο όταν προτιμήσουμε να μην το διορθώσουμε». Ίσως απορήσετε για τη σχέση αυτής της φράσης με το θέμα που θα αναλυθεί κατωτέρω.

Ο λόγος που τη μνημονεύσαμε είναι διότι πιστεύουμε πως έχει άμεση σχέση, μιας και θα αναφερθούμε σε λάθη των ιθυνόντων που δεν διορθώνονται και παραμένουν ανεπίλυτα κινδυνεύοντας έτσι να χαρακτηριστούν ως σφάλματα.

Όλοι εμείς που ασχολούμαστε με τα φορολογικά δρώμενα, έχουμε εδώ και πολύ καιρό στην καθημερινότητά μας κάποιες έννοιες που τριβελίζουν το μυαλό μας. Έννοιες όπως, «ημιυπαίθριοι χώροι», «τακτοποιούμενοι χώροι», «αυθαίρετα κτίσματα», κ.λπ. έχουν μονοπωλήσει πολλές φορές το ενδιαφέρον στις συζητήσεις των συναδέλφων λογιστών-φοροτεχνικών. Η σύγχυση όλων σχετικά με την ορθή αναγραφή των χώρων αυτών στα φορολογικά έντυπα (Ε1, Ε9, κ.λπ.) ήταν εμφανής την κρίσιμη στιγμή συμπλήρωσης των εντύπων αυτών.

Οι αγωνιώδεις προσπάθειες της πολιτείας να γεμίσει τα κρατικά ταμεία, μετουσιώθηκε –εκτός των άλλων- και σε συνεχή ψήφιση νόμων με σκοπό να δελεάσει τους πολίτες να νομιμοποιήσουν τους ημιυπαίθριους χώρους και τις αυθαίρετες κατασκευές που διέθεταν. Η ανταπόκριση βέβαια των πολιτών ήταν μικρή, διότι όπως είναι γνωστό στην περίοδο που διανύουμε,  «ουκ αν λάβοις παρά του μη έχοντος». 

Μέχρι την ημερομηνία σύνταξης του παρόντος άρθρου δεν είχε ψηφιστεί ούτε ένας, ούτε δύο, αλλά τέσσερις νόμοι με αντικείμενο την τακτοποίηση αυθαιρέτων, τη νομιμοποίηση ημιυπαιθρίων, κ.λπ.
Ειδικότερα, οι νόμοι αυτοί ήταν οι ακόλουθοι:

α) Ν. 3755/2009 (Φ.Ε.Κ. 122 Α’ /21.7.2009), ο λεγόμενος νόμος Σουφλιά.
β) Ν. 3843/2010 (Φ.Ε.Κ. 62 Α’/28.4.2010), ο λεγόμενος νόμος Μπιρμπίλη.
γ) Ν. 4014/2011 (Φ.Ε.Κ. 209 Α’/21.9.2011), ο λεγόμενος νόμος Παπακωνσταντίνου (που κρίθηκε αντισυνταγματικός).
δ) Ν. 4178/2013 (Φ.Ε.Κ. 174 Α’/8.8.2013), ο λεγόμενος νόμος Καλαφάτη.

Δεν θα υπεισέλθουμε σε λεπτομέρειες για τους ανωτέρω νόμους, αλλά θα επικεντρωθούμε στο κομμάτι που αφορά στον υπολογισμό του Φόρου Ακίνητης Περιουσίας (Φ.Α.Π.) φυσικών προσώπων σχετικά με τις αυθαίρετες κατασκευές που νομιμοποιούνται.

Όπως είναι γνωστό, η δήλωση Φ.Α.Π. των φυσικών προσώπων συντίθεται μηχανογραφικά από το Υπουργείο Οικονομικών, χωριστά ανά φυσικό πρόσωπο, από τις δηλώσεις στοιχείων ακινήτων των υπόχρεων. Συνεπώς, όλα τα στοιχεία για τον υπολογισμό του φόρου αντλούνται από τις δηλώσεις Ε9 των υπόχρεων.

Ας δούμε τι προβλέπεται στους δυο πρόσφατους νόμους :(Σημείωση: Με τον ν. 3755/2009 δε θα ασχοληθούμε, διότι οι διατάξεις του ουσιαστικά καταργήθηκαν με τον ν. 3843/2010.
Επίσης, δεν θα παραθέσουμε τι ισχύει σχετικά με τους ημιυπαίθριους χώρους του ν. 3843/2010 παρόλο που διατηρούμε επιφυλάξεις σε κάποια σημείο ως προς την ορθή αναγραφή τους στο έντυπο Ε9. Θα αναφερθούμε στο κομμάτι αυτό σε επόμενο άρθρο μας).

Νόμος 4014/2011  (αυθαίρετες κατασκευές κ.λπ.)

Στην παρ. 22 του άρθρου 24 του ν. 4014/2011, αναφέρονται τα ακόλουθα:
«22. Για τις αυθαίρετες κατασκευές και αλλαγές χρήσης που εξαιρούνται της επιβολής κυρώσεων με βάση τις διατάξεις του παρόντος νόμου δεν οφείλονται αναδρομικά ασφαλιστικές εισφορές και οποιοσδήποτε φόρος, καθώς και οποιασδήποτε μορφής πρόστιμα και τέλη, όπως το τέλος ακίνητης περιουσίας, καθαριότητας, φωτισμού και δυνητικά ανταποδοτικά τέλη. Τυχόν ήδη καταβληθέντες φόροι, τέλη και πρόστιμα δεν αναζητούνται. Η αλλαγή χρήσης δεν λαμβάνεται υπόψη για τον υπολογισμό του τέλους του άρθρου 24 του ν. 2130/1993, καθώς και των τελών του ν. 25/1975 και του άρθρου 25 του ν. 1828/1989, όπως ισχύουν και δεν επιβάλλονται αναδρομικά διαφορές που προκύπτουν ως προς το ύψος των τελών, οι οποίες προέρχονται από την αλλαγή χρήσης.

Για τη χρήση κατοικίας κατά τον υπολογισμό της αξίας για την επιβολή οποιουδήποτε φόρου (φόρος μεταβίβασης, κληρονομιών, ακίνητης περιουσίας, ΤΑΠ, προσδιορισμός τεκμηρίου διαβίωσης) για όλους τους χώρους σε υπόγειες στάθμες, τα πατάρια που πολεοδομικά δεν αποτελούν όροφο και τις σοφίτες, εφαρμόζεται μειωτικός συντελεστής 50%».

Η έννοια της «χρήσης κατοικίας», όσον αφορά την εφαρμογή της παραπάνω φορολογικής διάταξης, ταυτίζεται με το είδος της τακτοποίησης του συγκεκριμένου χώρου (με την καταβολή του αντίστοιχου ενιαίου ειδικού προστίμου) ως κύριου χώρου κατοικίας και κατά συνέπεια, χώροι που έχουν τακτοποιηθεί ως βοηθητικοί δεν υπάγονται σε μειωτικό συντελεστή για τον υπολογισμό της φορολογητέας αξίας.

Συνεπώς, στον μειωτικό συντελεστή υπάγονται μόνο όσοι χώροι τακτοποιούνται ως χώροι κατοικίας και έχουν καταβληθεί τα σχετικά πρόστιμα που αφορούν την τακτοποίηση αυτή.

Ας παραθέσουμε ένα παράδειγμα. Έστω φορολογούμενος που διαθέτει ακίνητο επιφανείας 100 τ.μ. που βρίσκεται στο ισόγειο πολυκατοικίας. Τον 11/2011 τακτοποίησε 30 τ.μ.(στο ισόγειο) με τον 4014/2011, ως χώρο κύριας κατοικίας και πλήρωσε το αντίστοιχο πρόστιμο. Σύμφωνα με τις οδηγίες του Υπ. Οικ. στη δήλωση στοιχείων ακινήτων Ε9 του οικ. έτους 2013, έπρεπε να δηλώσει τα 30 τ.μ. στους κύριους χώρους του ακινήτου του. (Σύμφωνα με το Υπ. Οικ. τα κτίσματα αυτά αναγράφονται στις δηλώσεις στοιχείων ακινήτων, σύμφωνα με την πραγματική τους κατάσταση και τη χρήση τους και οι κλειστοί ημιυπαίθριοι χώροι προστίθενται στους κύριους χώρους του κτίσματος, από το επόμενο έτος από το έτος που υπεβλήθη δήλωση για την τακτοποίησή τους).

Ως εδώ τα πράγματα πάνε καλά. Όμως, που θα αναγραφούν τα 30 τ.μ. του χώρου που τακτοποιήθηκε στη δήλωση Ε9 ώστε κατά την αυτόματη δημιουργία της δήλωσης Φ.Α.Π. να υπολογιστεί ο μειωμένος συντελεστής;

Στο ερώτημά μας δεν υπάρχει απάντηση, διότι στην εφαρμογή του Ε9 δεν έχει προβλεφθεί τέτοιο πεδίο, παρόλο που ο νόμος είχε ψηφιστεί από το 2011. Οι φορολογούμενοι που στη φετινή δήλωση Ε9 συμπεριέλαβαν τέτοιους χώρους δεν μπορούν γι΄αυτούς τους χώρους να κάνουν χρήση του μειωτικού συντελεστή με αποτέλεσμα  να πληρώσουν περισσότερο φόρο από αμέλεια ή άγνοια της υπηρεσίας.

Να τονίσουμε ότι και στον πρόσφατο ν. 4178/2013 (άρθρο 24 παρ. 9), υπάρχει η ίδια ακριβώς διάταξη για τους χώρους που τακτοποιούνται:

«9. Για τη χρήση κατοικίας κατά τον υπολογισμό της αξίας για την επιβολή οποιουδήποτε φόρου (φόρος μεταβίβασης, κληρονομιών, ακίνητης περιουσίας, ΤΑΠ, προσδιορισμός τεκμηρίου διαβίωσης) για όλους τους χώρους τόσο σε υπόγειες στάθμες όσο και στους εσωτερικούς εξώστες, και τις σοφίτες, εφαρμόζεται μειωτικός συντελεστής 50%».

Με τα την παράθεση των ανωτέρω γεννώνται τα ακόλουθα ερωτήματα:

1) Γιατί δεν προστέθηκε ειδικό πεδίο στην εφαρμογή Ε9 έτσι ώστε κατά τη σύνθεση της δήλωσης Φ.Α.Π. να υπολογίζεται μειωτικός συντελεστής Φ.Α.Π.;

2) Ποιος ευθύνεται για την μη έγκαιρη προσαρμογή της εφαρμογής έτους Ε9 στις ανάγκες του ν. 4014/2011;

3) Πως μπορεί ο φορολογούμενος να αμυνθεί σ αυτή την περίπτωση αφού δεν υπάρχει τρόπος αναγραφής των χώρων αυτών ώστε να υπολογίζεται ο μειωτικός συντελεστής;

4) Το αρμόδιο τμήμα του Υπ. Οικ. δεν θα έπρεπε να ενημερώσει την αντίστοιχη υπηρεσία της Γ.Γ.Π.Σ. για το ζήτημα αυτό;

Επειδή πιστεύουμε ότι ακόμη και την ύστατη αυτή ώρα το Υπ. Οικ. μπορεί να διορθώσει το πρόβλημα που δημιουργήθηκε από την ανωτέρω αβλεψία, προτείνουμε κατά τη φάση διόρθωσης των εκκαθαριστικών Φ.Α.Π. 2013 (η εφαρμογή θα ανοίξει σύμφωνα με πληροφορίες μέσα Οκτωβρίου), να προστεθεί ειδικό πεδίο ώστε να αναγράφονται εκεί οι τακτοποιούμενοι χώροι με τον ν. 4014/2011 που δηλώθηκαν από τους φορολογούμενους.

Επίσης, λόγω του ότι οι περισσότερες τακτοποιήσεις με τον ν. 4014/2011 πραγματοποιήθηκαν μέσα στο έτος 2012 (επειδή ο νόμος ψηφίστηκε τον 9/2011 συνεπώς θα δηλωθούν με τις δηλώσεις Ε9 του 2014), αλλά και λόγω της ισχύως του νέου νόμου 4178/2013 στον οποίο περιέχεται η ίδια ακριβώς διάταξη περί μειωτικού συντελεστή, θεωρούμε απαραίτητο να προστεθεί το σχετικό πεδίο στην ηλεκτρονική εφαρμογή Ε9, έτσι ώστε από εδώ και στο εξής στις δηλώσεις στοιχείων ακινήτων που θα υποβληθούν του χρόνου, οι χώροι αυτοί να αναγραφούν ορθά και να υπολογιστεί αντίστοιχα ορθά και ο νέος φόρος ακινήτων.

Κωνσταντίνος Δημ. Γραβιάς
Πτυχιούχος Οικ. Παν/μίου Πειραιά
Λογιστής - φοροτεχνικός
Μέλος της επιστημονικής ομάδας του Taxheaven

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου